Het gaat om de gebruikers

Anke kwam in de loop van haar jaren als hoogleraar Duurzaam Bouwen, zowel aan de TU Delft faculteit Bouwkunde als aan Nyenrode Business Universiteit tot het inzicht dat – om duurzaamheid succesvol toe te passen – focus op de gebruikers veel belangrijker is dan focus op de techniek.

Pas als de gebruikers mee willen doen, krijgt duurzaamheid draagvlak en echt effect. In Amerika en Canada leerde ze daarnaast de les dat het eigenlijk niet zoveel uitmaakt waaróm mensen mee gaan doen met duurzame maatregelen, áls ze het maar doen.

Daarom vind ze ook dat bij duurzaam bouwen het geluk van mensen voorop moet staan. “Want als iets mensen gelukkig maakt, dan gaan ze mee doen. Techniek geeft hierbij ten hoogste tevredenheid, maar een goede omgeving geeft geluk”, volgens Anke.

Slim combineren

Anke geeft twee voorbeelden die dit mooi illustreren.

Zo waren er plannen voor  ‘0-op-de-meter-woningen’. Mensen konden de modelwoningen bezoeken en reageerden enthousiast. Er was veel belangstelling. Maar bij de realisatie van de woningen waren de mensen onverwachts teleurgesteld. Hun enthousiasme voor de energiezuinige woningen bleek vooral te zijn ontstaan door de indeling van de ramen: die hadden in de modelwoning een royale vensterbank waar je zo lekker in kon zitten. Om praktische redenen waren die diepe vensterbanken in de echte woningen verdwenen. De duurzaamheid van de woningen was blijkbaar slechts bijvangst voor de kopers.

Een ander voorbeeld: een studente onderzocht de reactie van bewoners op een nieuwe energiezuinige ketel in een aantal portiekflats. Er werd door bewoners vooral gemopperd: de installaties maakten de bergingen kleiner, maakten teveel herrie etc. Behalve bij één complex. Daar was de nieuwe ketel in een kast in het portiek geplaatst, hoog, met daaronder bergruimte voor schoenen. Deze bewoners waren allemaal heel blij met de installatie, omdat ze daardoor ineens een schoenenkast hadden!

Haar boodschap is duidelijk: “Zoek naar wat mensen werkelijk beweegt, wat ze drijft, waar ze behoefte aan hebben, waar ze wakker van liggen. En behartig die belangen met behulp van duurzaamheidsmaatregelen. Dan ontstaat enthousiasme .”

Andere inrichting van onze steden

We praten over de effecten van pandemieën op onze steden. Anke is ervan overtuigd dat we meer opties moeten accepteren  dan alleen maar een vaccin met betrekking tot het Covid-19 virus. Dat we moeten leren leven met de mogelijkheid van pandemieën en daar onze steden pro-actief op inrichten en zo onderdeel van ons perspectief op steden worden. Het valt haar daarbij op dat de maatregelen die in het kader van de energietransitie getroffen moeten worden in de woonomgeving  en die vanuit oogpunt van Covid-19 getroffen zouden moeten worden, heel veel op elkaar lijken: ventileren en isoleren van woningen, meer groene ruimte (om afstand te kunnen houden en te kunnen recreëren) en het stimuleren van ontmoetingen.

Anke haalt daarbij als voorbeeld het verhaal van rijksbouwmeester Floris Alkemade aan. Hij geeft aan dat onze steden veel te veel op mobiliteit zijn ingericht: op zones voor (veiligheid voor) het snelle verkeer. En de impact daarvan op de stedenbouw. Hij pleit voor meer ruimte voor buiten leven, collectiviteit en ontmoeten. Voor compacte steden met alle voorzieningen in de buurt en voor betere ventilatie en isolatie in de woningen. Allemaal maatregelen die zowel de duurzaamheid als de pandemie-bestendigheid van onze steden kunnen bevorderen. En zoals uit onze onderzoeken blijkt: het geluk van de bewoners van die steden.

Fusie van belangen

Anke noemt ‘fusie van belangen’ als een krachtig middel om dit soort complexe transformaties van de inrichting van onze steden te bevorderen. “Snap en respecteer de agenda’s van de andere spelers in onze stadsaanleg.” Ze heeft hier ook een goede tip bij: “Ga met partijen om de tafel en laat ze allemaal het belang van een ander verdedigen. Geeft mooie nieuwe inzichten.”

Geluk en Gezondheid

Ik vind het mooi om te zien dat de manier waarop Anke duurzaamheid promoot, leidt tot een aanpak die ook heel goed past bij ons Programma van Eisen voor Geluk en Gezondheid dat we samen met Syntrus Achmea en Blauwhoed hebben ontwikkeld. Blijkbaar heeft echte focus op de gebruikers ook duurzaamheidsvoordelen. Een mooi inzicht.