Wat betekent Geluk en Gezondheid in de gebouwde omgeving voor jou?

Lennert: “Voor mij is het de enige manier van bouwen die je zou moeten nastreven. Daarom pleit ik ook voor Healthy, Green & Smart Cities. Maar het gebeurt nogal eens anders. Bij veel gebouwen die de afgelopen jaren – en dan met name in de crisisjaren – werden gerealiseerd, vroeg ik mij regelmatig af ‘Welk probleem lost dit gebouw nu eigenlijk op?’ Het leek toch vooral het neerzetten van gebouwen om gebouwen neer te kunnen zetten.”

Inhoud centraal stellen

We moeten echt met meer inhoud ons werk gaan doen, vindt hij, door ook de gebruiker en de plek centraal te stellen en niet alleen maar de opbrengst.

Om dat te kunnen doen, zullen we wel de StiKo’s (StichtingsKosten) van een project moeten gaan ‘rewiren’: het omdraaien van de richting van de financiële draden. Dat is niet gemakkelijk, maar wel essentieel om hier stappen in te kunnen zetten.

Rewiren

Hoe doen we dat dan, die financiële draden omdraaien? Lennert: “Door beprijzen door de overheid. Er zal toch druk vanuit de overheid moeten komen om hier beweging in te krijgen; om maatschappelijke waarde in vastgoedprojecten te stimuleren. Eigenlijk heel simpel: belonen wat je wilt hebben, bestraffen/ moeilijk financierbaar maken wat je niet wilt. In commercieel vastgoed gebeurt dat min of meer al via de energieprestatie-eisen voor BENG (Bijna Energie Neutrale Gebouwen). In woningbouw en mobiliteit zouden we daar ook instrumenten voor moeten introduceren.”

Voor Lennert is dat ook een goede invulling van het liberale denken, wat hij samenvat met ‘je bent vrij, zolang je niet de vrijheid van anderen schaadt’. Vanuit die optiek is belonen en bestraffen ook voor liberalen acceptabel.

Investeren aantrekkelijk maken

Lennert: “Om het investeren in maatschappelijke waarden van vastgoed echt van de grond te krijgen, zullen de kosten eerst voor de baten uit moeten gaan. Er moet bij aanvang al worden geïnvesteerd in de langetermijn waarde. De overheid kan een belangrijke rol spelen om dit investeren aantrekkelijk te maken: door op een voorspelbare manier lange beleidslijnen uit te zetten, waardoor partijen weten dat ze hun investeringen op termijn kunnen terugverdienen.”

Lange beleidslijnen

Onze overheid heeft een aardige traditie in zogenaamde lange beleidslijnen, impliciet zoals de Randstad als ruimtelijk organisatiemodel, expliciet zoals de Nationale Omgevingsvisie (‘Duurzaam perspectief voor onze leefomgeving’) als beeld van de toekomst en nog meer. Dus het kan prima. De lokale overheden, de steden, zijn hier al verder in dan de landelijke overheid. Die willen wél potjes geld verbinden, samenwerkingsafspraken maken en goede prestaties beprijzen, maar worden in dat laatste nog wel landelijk onvoldoende geholpen door de politiek.

De cultuur van polderen in Nederland maakt dit soort transities overigens wel lastig: we polderen veel kapot.

Hoe kunnen we ontwikkelaars meekrijgen in dit denken?

Lennert: “Door de partijselectie om te draaien. Beleggers, overheden en corporaties zouden veel sterker hun uitvraag moeten definiëren. En vervolgens de ontwikkelaars/ontwerpers inschakelen om die plannen uit te voeren, in plaats van inkopen wat door de markt is bedacht.”

Beleggers zijn dat niet gewend, dus die vinden dat lastig. Belegger Greystar is daar één uitzonderingen op; die dicteren de opgave en laten die uitvoeren in plaats van andersom.

Markt maken

Het gaat uiteindelijk allemaal over markt maken en samen optrekken om dat te bereiken. Deloitte en Juli zijn ervan overtuigd zij vanuit hun gedeelde ambitie een mooie combinatie van beleid, organisatie en concrete project-toepassingen kunnen vormen.