Ik spreek Roos op 3 oktober 2019 in het prachtige kantoor van D&B in Nijmegen. Gelegen aan een monumentaal hofje, met een mooie binnenplaats. Eigenlijk precies zoals je het wilt hebben: een ruimte voor jezelf, een gedeelde ruimte met je huisgenoten en een prachtige ruimte voor het ontmoeten van je buurtgenoten. Ze wisten vroeger heel goed hoe je dat moest ontwerpen.

Onderzoekster van gedrag en geluk

Roos studeerde cum laude af aan de Research Master Behavioural Science. Nu werkt ze bij het op gedragswetenschap gefundeerde Dijksterhuis en Van Baaren (D&B), opgericht door onder andere Geluksprofessor Ap Dijksterhuis, dat als missie heeft: ‘Vooruitgang door gedragsverandering’. Ook werkt ze bij Happiness Lab, een dochterbedrijf van D&B. In dit lab richten ze zich op het creëren van geluk via wetenschap: ‘Happiness Lab meet geluk, maakt geluk inzichtelijk en verhoogt geluk’.

De 4 determinanten van Geluk

Roos zet haar kennis over gedragsverandering in om mensen gelukkiger te maken. Zo heeft ze bijvoorbeeld onderzocht en advies gegeven over hoe de inrichting van een wijk bij kan dragen aan het geluk van de bewoners.

We spreken elkaar in de prachtige regentenkamer van het gebouw. Mijn doel van dit gesprek: achterhalen hoe we kennis over het gedrag van mensen kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van gebouwen die bijdragen aan hun geluk en gezondheid. Ik vraag Roos wat zij als determinanten van geluk in de gebouwde omgeving ziet. Roos vertelt dat ze in het Happiness lab werken met:

• Autonomie (eigenaarschap, zowel in het tot stand komen als tijdens het gebruik van een pand)
• Gezondheid
• Verbondenheid
• Betekenis

Ik herken hierin onze thema’s verbondenheid, invloed en gezondheid uit onze Gelukkige Gebouwen Test. Roos beaamt dat.

4 Handvatten voor bouwen voor Geluk (en meer vastgoedwaarde)

Roos ziet op gebieds- en gebouwniveau een aantal heldere handvatten voor bouwen voor Geluk, die bovendien bijdragen aan de vastgoedwaarde:

• Maak mixed cities. Creëer daarbij ontmoetingsplekken, ook om eenzaamheid te voorkomen.
• Maak een groene omgeving en groene gebouwen. Dit levert tot 8% meer vastgoedwaarde op, blijkt uit onderzoek.
• Creëer een veilige omgeving en voorkom daarbij verloedering. Roos vertelt hierbij over de ‘broken window theory’: als ergens iets kapot is, dan voelen mensen de vrijheid om zelf ook slordig te worden. Zorg dus dat alles weer snel heel is, en dat afval snel en goed wordt afgevoerd; dan zorgen mensen zelf ook goed voor hun omgeving en blijft de vastgoedwaarde stabieler. (Zie ter inspiratie de ‘Minder zwerfvuil’-aanpak die D&B in Rotterdam uitvoerde).
• Zet ‘nudging’ en ‘boosting’ in: nudging is mensen subtiel en op een positieve manier een duwtje in de goede richting geven. Boosting gaat een stapje verder: het verbeteren van de kennis en competenties van mensen, om ‘inertia’ (daadloosheid / traagheid) te voorkomen.

• Maak traplopen leuker dan nemen van de roltrap: Al snel kom ik de Piano Staircase Initiative (The Fun Theory 1) in Stockholm tegen; een trap met de vorm en het geluid van een piano. Dit leidde ertoe dat 66% meer mensen de trap in plaats van de roltrap namen.
• Maak gewenste looproutes logisch en zichtbaar: Een ander voorbeeld is de ‘Minder zwerfvuil-aanpak’ van D&B. Hierbij plaatste D&B onder andere voetstapjes op de grond vanuit de looprichtingen naar de vuilnisbak toe. Wanneer mensen deze voetstapjes zagen, waren ze automatisch geneigd om deze te volgen en hun afval in de (opvallender gemaakte) afvalbakken te doen.
• Maak het onderhouden van de leefomgeving makkelijk: Ik denk direct ook aan mijn gesprek met Dick Vink van BlueBuilding Institute. We hadden het onder meer over de Well-certificering* van gebouwen. Dick vertelde dat om voor een Wellcertificering in aanmerking te kunnen komen, in een woongebouw een fietsreparatiekit moet liggen. Want dan gaan mensen sneller over tot het repareren van hun fietsen, in plaats van die jaren met lekke banden in de fietsenstalling van het gebouw te laten staan (zoals ik zie in het appartementengebouw waar ik zelf woon). Een mooi voorbeeld van nudging.

Nudging verwerken in gebouw-PvE’s

Het Programma van Eisen (PvE) van een gebouw wordt op dit moment met name gevuld met technische eisen. Kunnen we dit aanvullen met ‘nudging eisen’ waardoor we gebruikers stimuleren tot gedrag dat hun geluk en gezondheid bevordert?

Ineens realiseer ik me dat we dit in de Juli-projecten onbewust al jaren doen, en de effectiviteit daarvan:

• Verbondenheid/ontmoeten: de extra brede gangen in LOC Hardenberg en Centree in Rotterdam, de veranda’s en Brielse stoepjes van De Heeren van Maerlant in Brielle: die stimuleren ontmoetingen en verbeteren zo de sociale cohesie.
• Gezondheid en groen: de aangebouwde plantenbakken langs de gevel van de sociale huurwoningen van Utregts Geluk , die door de bewoners zijn gevuld met plantjes, waardoor deze straat met sociale huurwoningen een vriendelijke, verzorgde en veilige uitstraling heeft. De trappen in LOC Hardenberg die zo gepositioneerd zijn, dat de trap nemen aantrekkelijker is dan de lift nemen.
• Invloed: De zichtbaar flexibele opzet van het LOC in Hardenberg met plafondeilanden en zakgoten, die eenvoudig veranderen mogelijk maakt als de wensen van de scholen veranderen (ontworpen voor 800 leerlingen, nu zitten er 1800 en het werkt nog goed).

En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Conclusie:

Gebouwen kunnen grote invloed hebben op het geluk van de gebruikers. Laten we dat bewust inzetten. Bijvoorbeeld door nudging toe te voegen aan het Programma van Eisen , zodat de gebouwen die we ontwikkelen actief bijdragen aan het geluk van de gebruikers.

——

*WELL is een certificeringsysteem dat specifiek gericht is op de gezondheid en het welzijn van gebouwgebruikers. Uit onderzoek van Harvard University blijkt dat werknemers die in duurzaam gecertificeerde gebouwen werken minder stress hebben, beter presteren en beter slapen dan mensen die werken in gebouwen waar duurzaamheid en gezondheid onderbelicht blijven.